Op deze website wordt gesproken over een historische duiventil als deze:

• een rol speelt in de geschiedenis van de architectuur of opvallende architectonische kenmerken bevat,
• een historische betekenis heeft in de lokale culturele of sociale ontwikkeling,
• wordt beschermd en bewaard vanwege de historische waarde, zoals aangewezen (rijks)monument.

Het gaat er dus niet alleen om hoe oud de duiventil is, maar ook om de waarde(n) die deze vertegenwoordigt.

Het Midden-Oosten heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van het houden van duiven en duiventillen. Verschillende culturen in het Midden-Oosten, waaronder de oude Mesopotamiërs, Egyptenaren, Feniciërs en Arabieren, hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van duivenhouderij en duivenrassen.

De oude Mesopotamiërs worden vaak beschouwd als een van de vroegste beschavingen die duiven hielden. Ze gebruikten duiven niet alleen voor voedsel, maar ook als boodschappers en voor religieuze doeleinden. Er zijn kleitabletten gevonden uit Mesopotamië waarop duivenhouderij en het gebruik van duiven als boodschappers werden beschreven.

De oude Egyptenaren hielden ook duiven en gebruikten ze voor verschillende doeleinden, waaronder als boodschappers en als symbolen van goddelijke verbindingen. De duif werd bijvoorbeeld geassocieerd met de godin Hathor, die vaak werd afgebeeld met een duivenvleugel als symbool van bescherming.

In Cappadocië, een regio in Centraal-Anatolië, Turkije, speelde de duif een cruciale rol in de druiventeelt en landbouw. Ze hielpen bij de bestuiving van de druivenplanten en andere gewassen, en hielden tegelijkertijd de verspreiding van ongedierte onder controle. De kalkrijke rotsen boden woonruimte voor vele mensen, waarbij ook nissen werden gemaakt om duiven onderdak te bieden om te broeden. Bovendien waren de duiven van Cappadocië waardevol vanwege hun mest, die een uitstekende natuurlijke meststof vormde voor de landbouwgronden.

Duiven hebben een lange geschiedenis van interactie met de mensheid, waarbij ze niet alleen dienden als symbolen van vrede en boodschappers, maar ook als bron van voedsel en status. In Nederland is de praktijk van het houden van duiven en het gebruik van duiventillen door de eeuwen heen geëvolueerd, met intrigerende sociale en culturele aspecten.

Heerlijk recht

De oorsprong van duiventillen in Nederland dateert waarschijnlijk uit de middeleeuwen. In deze periode werden duiven beschouwd als een waardevolle bron van voedsel, vooral voor de hogere sociale klassen zoals de adel en geestelijken. Het houden van duiven was echter niet voor iedereen toegankelijk. Het 'heerlijk recht', een juridisch concept dat de exclusieve rechten van de adel en geestelijken op bepaalde activiteiten en grondgebieden vastlegde, omvatte vaak het recht om duiven te houden. Dit gaf deze bevoorrechte klassen niet alleen een voedselvoordeel, maar ook een statussymbool en een bron van vermaak.
Duiventillen werden gebouwd als verblijven waarin duiven konden nestelen en zich voortplanten. Ze werden vaak op strategische locaties geplaatst, zoals bij landhuizen, kastelen en kloosters, waar ze dienden als teken van welvaart en macht. Duiventillen varieerden in grootte, van bescheiden constructies op boerderijen tot uitgestrekte, prachtig versierde gebouwen bij adellijke residenties.

Geestelijkheid en kerken

Voor de geestelijkheid en kerken diende het houden van duiven meerdere doelen. Allereerst was het een praktische manier om in voedsel te voorzien. Duivenvlees was een welkome aanvulling op het dieet van monniken en andere religieuze gemeenschappen, vooral tijdens vastenperiodes waarin vlees vaak verboden was. Bovendien werd duivenmest gebruikt als waardevolle meststof voor de tuinen en landbouwgronden van het klooster. Hiernaast hadden duiventillen binnen de muren van kloosters en abdijen een symbolische betekenis. Duiven werden vaak geassocieerd met heiligheid en spiritualiteit, met verwijzingen naar de Heilige Geest in het christelijke geloof. Het houden van duiven weerspiegelde een zorgzame houding ten opzichte van de schepping van God en werd gezien als een teken van Gods zegen en bescherming over de gemeenschap.

Duivenmest

Vanaf de zeventiende eeuw mochten ook boeren en burgers duiven houden, waarbij het aantal bepaald werd aan de hand van de hoeveelheid grond die de betreffende boer of burger bezat.
Naast het feit dat duiven werden gehouden voor voedsel en als symbolen van status en macht, speelde duivenmest een belangrijke rol in de agrarische praktijken door de eeuwen heen. Duivenmest, ook wel bekend als 'colombard', was een waardevolle meststof vanwege zijn hoge concentratie aan stikstof, fosfor en kalium. Duivenmest speelde een cruciale rol als meststof bij de tabaksteelt in Nederland, vooral in de 17e en in de 18e eeuw.
Het belang van duivenmest was zo groot dat het een bron van inkomsten werd voor duivenhouders. Ze verkochten de mest aan boeren en tuinders, die het gebruikten om hun gewassen te bemesten. Dit versterkte de economische waarde van duiventillen en motiveerde mensen om ze te blijven onderhouden, zelfs nadat het exclusieve 'heerlijk recht' van de adel en geestelijken was afgenomen.

Franse tijd

In 1798, gedurende de Franse tijd, schafte men veel privileges van adel en landheren af, de leus was  vrijheid, gelijkheid en broederschap. Het houden van duiven in tillen werd verboden. Maar in 1807, nog tijdens het koningschap van Lodewijk Napoleon, werd dit verbod weer opgeheven. Bij de Grondwet van 1848 werden tal van heerlijke rechten afgeschaft. Het recht van duivenslag bleef echter bestaan en werd in het jachtrecht opgenomen.

Duiventil als  statussymbool in de 19e eeuw

In de 19e eeuw is er een opleving van de romantische architectuur, waarbij teruggegrepen wordt op oude vormen als uiting van smaak, cultuur en status. Landgoedeigenaren, rijke boeren en opkomende burgerij bouwden duiventillen in historiserende stijlen (gotiek, oriëntaals, classicistisch) puur als uiterlijk vertoon, niet per se voor duivenhouderij.